Урт наслалтын гормон
Олон төрлийн өвчин, хортой хоргүй хавдар, наснаасаа эрт хөгшрөх, стресс зэргээс биднийг хамгаалж байдаг гормон болох мелатонины хоногийн хэрэгцээний 70 хувь нь чухамдаа шөнийн цагаар боловсруулагдаж байдгийг судалгаагаар тогтоожээ.Мелатониныг боловсруулдаг булчирхай тархинд байдаг. Мелатонин өдөр шөнө ээлжлэхэд бие организмын дасан зохицолд тусалж, өвөл болоход амьтдыг ичээнд нь оруулж, шөнө биднийг оронд маань оруулдаг. Биднийг гүн нойрондоо байх үед мелатонин ажилдаа орж, эд эсийг сэргээж, өвчилснийг нь анагааж, эрхтнүүдийг маань бэхжүүлж байдаг ажээ. Мелатонин нь эд эс, ДНК-г задалж байдаг чөлөөт тогтвортой тогтворгүй молекулуудыг хамгийн хүчтэй шингээгч, исэлдэлтийг эсэргүүцэгч, байгалийн хамгийн хүчтэй дархлаа тогтоогч юм. Оросын ШУА-ийн өндөр наслалтыг судлах нийгэмлэгийн ерөнхийлөгч, профессор Владимир Анисимов тайлбарлахдаа “Хэрэв энэхүү гормоныг ялгаруулагч булчирхайг биологийн цагтай зүйрлэвэл, мелатонин нь түүний явалтыг хангагч дүүжин нь юм. Дүүжингийн савлалтын далайц буурахад аажимдаа цаг зогсдог шүү дээ” гэжээ. Нас ахихын хэрээр гормоны ялгаруулалт буурна. “Дүүжингийн” савлагаа улам сулран суларсаар, элдэв өвчинд өртөмтгий болж, хөгшрөлт эхэлнэ. Энэ бол хөгшрөлтөд нөлөөлөх нэлээд гол хүчин зүйлсийн нэг юм. Лабораторийн амьтад дээр хийсэн туршилтаас үзэхэд, өдрийн гэрэлтэй байх хугацааг нь зохиомлоор уртасгахад, амьтдын эд эсүүд нь гэмтэж, хөгшрөлтийн үйл явц хурдасч байв. Ингэж туршилтын амьтдын мелатонин боловсруулах хэмнэлийг зохиомлоор алдагдуулахад амьдрах хугацаа нь 20 хувиар хорогдож байжээ.
Италийн доктор У.Пьерпаолли тэргүүтэй эрдэмтдийн хийсэн туршилтаар хөгшин амьтдад мелатонин хийхэд тэдний амьдрах хугацаа 25 хувиар уртасч байсан байна.
Хүмүүс дээр иймэрхүү туршилт хийгээгүй боловч, дээрхийг баталж байгаа томоохон судалгааны ажлууд байна. Жишээлбэл, байнга шөнийн цагаар ажиллаж байгаа хүмүүс мелатонины архаг дутагдалд орсон байдаг. Үүний улмаас эдгээр хүмүүс зүрхний титэмт судасны өвчин, цусны даралт ихсэх, судас хатуурах, таргалалт зэрэг өвчинд нэрвэгдэх эрсдэл ердийн хүмүүсээс 40-60 хувь илүү байдаг гэнэ. Энэ бүх хүчин зүйлс хүний амьдралыг богиносгож байдаг ажээ.
Та шөнө дөл болтол компьютерийн дэргэд сууж, үүр цайтал ном уншин эсвэл шөнөжин нойроо хугаслан зугаа цэнгэл хөөж байна уу? Зөөврийн гэрлээ асаалттай нь юмуу эсвэл цонхны хөшгөө таталгүй их хотын шөнийн гэрэлд унтаж байна уу? Хэрэв тийм бол шаардлагатай хэмжээний мелатонин хэмээгч гормоноо таны бие организм аваагүй гэдэгт итгэлтэй байж болно. Чухамхүү илүүдэл гэрэлтүүлэг нь том хотуудын оршин суугчдын амьдралыг богиносгох бас нэг хүчин зүйл болж байна гэж эрдэмтэд үзэж байна. Тийм болохоор “гэрлийн бохирдол” гэсэн тусгай нэр томъёо хүртэл хэрэглэх болжээ.
Залуу байхад энэ бүхэн эрүүл мэндэд мэдэгдэхүйц нөлөө үзүүлдэггүй боловч байгалийн жамаар мелатонины боловсруулалт буурах үед нойр муудах, ядаргаанд орох зэрэг асуудал үүсдэг байна.
Д.Ариун
gogo.mn -ees
